Әр ата-ана «баланы қалай тәрбиелеу керек?» деген сұраққа жауап іздейді. Баланы қалайша тәуелсіз, бірегей, мақсатты және жинақы етіп тәрбиелеуге болады? Бала тәрбиесі – ауыр да үздіксіз еңбек екенін бәріміз де білеміз. Сонымен бірге, бала біреуге қарап еліктейтіні айдан анық. Сондықтан да, ата-аналар бала үшін ең бірінші «модель» болады. Мысалмен айтатын болсақ, әкесі баласына: «Тамақ ішпес бұрыс қолыңды жу» деп, өзі жұмыстан келген бетте сол талапты орындамаса, балаға қанша ұрысқанымен ол әкесінің жасағанын/жасамағанын істейді.
Бұл кезде тәрбие берудегі қақтығыс – «ережелік» талап ету мен нақты іс-әрекеттің сай келмеуі пайда болады. Осы қайшылық түсінбеушілік пен қарсылықты туғызады.
Ата-аналарға арналған бала тәрбиелеудің 9 өсиеті
- Балаң өзіңнің көшірмең болады деп, оған қоса, сенің қалауыңдағыдай болады деп күтпеу керек. Тәрбие бала үшін сен болуға емес, өзіндік ерекше болуға көмектесуі тиіс.
- Барлық жасаған іс-әрекеттер үшін балаңнан құн сұрау қажет емес: сен оған өмір сыйладың, ол қалайша саған алғысын жеткізе алады? Ол басқа адамға өмір сыйлайды, бұл алғыстың қайтымсыз заңы.
- Тәрбиелеу процесінде бар өшіңді балаңнан алу дұрыс емес, өйткені не ексең, соны орасың.
- Балада туындаған мәселелерді түкке тұрмайтын нәрсе деп қарау жөн емес: өмір ауыртпалығы әр адамға күшіне байланысты беріледі, сондықтан да, баланың жүгі өзіндікімен бірдей болады. Өйткені, баланың әлі дағдысы қалыптаспаған.
- Тәрбие беруде баланы мұқатып кемсітпе.
- Өз балаңа бір нәрсені жасай алмасаң, ол үшін өзіңді қорлама. Бірақ жасау қолыңнан келіп, жасамасаң – ол бөлек әңгіме.
- Бала үшін барлық жағдай жасау – тәрбие берудің ең маңызды заңдылығы.
- Біреудің баласын сүйе білу керек. Басқа біреудің баласына өз балаңа жасамайтыныңды жасама.
- Бала қандай болса да, оны сүйе білу қажет; балаңмен қарым-қатынаста қуануға ұмытпа, өйткені балаңның жанында болу – бұл өмір бойы бола бермейтін мереке уақыты.
Айтылғандардың бәрінен мынадай тұжырым шығаруға болады: балалар бұл өмірге үлкендердің тәрбиесін алу үшін ғана емес, балалар бізді де тәрбиелеу үшін дүниеге келеді. Ата-аналар өз балаларын жақсылыққа тәрбиелеу барысында өздері де жақсы бола бастайды. Ал бұл - тәрбиелеудің негізгі мақсаты.
yvision.kz
